Verplicht vóór aanvang van de werktijd op werk aanwezig zijn? Dat moet je als werkgever betalen!
Wordt een werknemer verplicht om vóór de overeengekomen werktijd aanwezig te zijn, dan moet de werkgever onder omstandigheden deze verplichte aanwezigheid ook betalen! Dit heeft recent de Hoge Raad geoordeeld. Eerder schreven wij al een artikel dat de kantonrechter in deze casus dezelfde conclusie had getrokken. Inmiddels hebben zowel het Gerechtshof als de Hoge Raad deze leer nu bevestigd. In dit artikel staan wij stil bij de overwegingen van de Hoge Raad.
Wat speelde er ook alweer?
Een callcentermedewerker moest op basis van een reglement van werkgever tien minuten vóór zijn officiële werktijd aanwezig zijn om in te loggen, zodat hij bij aanvang van de werktijd ook écht kon beginnen. Deze verplichting volgde uit een reglement van werkgever. Werknemer stelde dat deze tijd arbeidstijd betreft waartoe recht op loon bestaat. Werkgever stelde dat er geen werkzaamheden werden verricht en dat de verplichting een instructierecht betreft dat een werknemer bij aanvang van de werktijd startklaar is. Werknemer zou met andere woorden vrijheid hebben om deze 10 minuten opstarttijd in te vullen.
Juridische beoordeling
Zowel de Kantonrechter als het Gerechtshof oordeelden al dat de opstarttijd in dit geval gezien moest worden als arbeidstijd. In dit geval was daartoe doorslaggevend dat de vroegere aanwezigheid verplicht werd gesteld. Dat er vrijheid was in deze 10 minuten deed hier niet aan af, werkgever kon instructies geven over deze tijd en werknemer werd verplicht aanwezig te zijn. Ook het feit dat werknemer in deze opstarttijd nog niet productief is, maakte dit oordeel niet anders.
De Hoge Raad heeft nu geoordeeld dat de uitspraak van het Gerechtshof niet vernietigd moet worden. Volgens de Advocaat-Generaal (adviseur van de Hoge Raad, hierna: ‘A-G’) is van belang hierbij dat er geen wettelijke bepaling is waaruit volgt hoe arbeidstijd beloond moet worden. Zo is het bijvoorbeeld gebruikelijk dat overwerk/meerwerk verdisconteerd is in het salaris of als ‘tijd voor tijd’ opbouwt. Of loon verschuldigd is (over de opstarttijd) hangt dus af van hetgeen partijen daarover zijn overeengekomen. Het is aan werknemer om te stellen en bewijzen dat van een verplichting tot betaalde opstarttijd sprake is. Rechtspraak is dan ook sterk casuïstisch. De A-G concludeert hieruit wel dat rechters welwillend zijn om voorbereidende werkzaamheden als (betaalde) arbeidstijd te beoordelen, wanneer er sprake is van een daadwerkelijk voorschrift van de werkgever en het verrichten van werkzaamheden in deze tijd.
Wat betekent dit voor jou als werkgever?
Verplicht je een werknemer om vóór de dienst-/werktijd aanwezig te zijn om bepaalde voorbereidingen te treffen, dan wordt dit hoogstwaarschijnlijk aangeduid als arbeidstijd. Voorbereidingen kunnen bijvoorbeeld het inloggen van systemen zijn maar ook het aantrekken van werkkleding of het doen van een dienstoverdracht. Heb je geen afspraken gemaakt over de beloning hiervan? Houd er dan rekening mee dat je over deze verplichtte opstarttijd alsnog loon verschuldigd bent.
Hoe voorkom je problemen?
- Check je beleid: Moeten werknemers eerder aanwezig zijn voor voorbereidingen? Zorg dan dat je dit, en de eventuele beloning hiervan, goed vastlegt en bespreekt.
- Check je cao: Steeds meer cao’s nemen een bepaling op over de beloning van opstarttijd.
- Check minimumloon: Ben je overeengekomen dat werknemers verplicht zijn opstarttijd (en/of overwerk) te verrichten en dat deze tijd is verdisconteerd in het salaris, controleer dan dat je met deze extra arbeidstijd alsnog voldoet aan de Wet Minimumloon.
Conclusie
Kortom, verplichte ‘opstarttijd’ kan onder omstandigheden betaald loon worden. Nu de hoogste rechterlijke instantie het hiermee eens is, is alertheid op dit punt voor werkgevers vereist.
Wil je meer weten over opstarttijd, een loonvorderingsprocedure of loonvordering in het algemeen? Neem dan contact op met één van onze arbeidsrechtspecialisten.