Alles over nadeelcompensatie
Als u als particulier of ondernemer schade lijdt door het handelen van de overheid, dan kunt u de provincie of gemeente op verschillende manieren aansprakelijk stellen. Hierbij gaat het om nadeelcompensatie en onrechtmatige overheidsdaad.
Onrechtmatige overheidsdaad
U kunt de overheid aansprakelijk stellen als er sprake is van een onrechtmatige overheidsdaad. Een onrechtmatige overheidsdaad kan zich op twee manieren voordoen: door een onrechtmatig besluit of door onrechtmatig feitelijk handelen. Een onrechtmatig besluit is een door de bestuursrechter vernietigd besluit. Deze worden geacht onrechtmatig te zijn en deze onrechtmatigheid is toerekenbaar aan de overheid die het besluit nam, bijvoorbeeld de gemeente. Als hierdoor schade ontstaat, dan moet die worden vergoed. Onrechtmatig feitelijk handelen door de overheid bestaat meestal uit nalatigheid (bijvoorbeeld falend toezicht) of onzorgvuldigheid, maar ook het afbreken van onderhandelingen in een zeer vergevorderd stadium kan onrechtmatig zijn en tot een schadevergoeding leiden.
Rechtmatige overheidsdaad: nadeelcompensatie
Vanzelfsprekend kan de overheid aansprakelijk gesteld worden bij onrechtmatig handelen. Maar wat veel mensen niet weten is dat de overheid ook aansprakelijk kan zijn, wanneer deze rechtmatig handelt. Dat noemen we nadeelcompensatie. Nadeelcompensatie is dus schadevergoeding bij rechtmatig overheidshandelen. Het kan bijvoorbeeld gaan om het afsluiten van een weg of het veranderen van regelgeving.
In sommige gevallen moet de schade die iemand lijdt door een rechtmatig overheidsbesluit worden vergoed. Dat vloeit voort uit het beginsel van de gelijkheid voor de openbare lasten ofwel het égalitébeginsel. Uit de jurisprudentie blijkt dat de hoogte van de nadeelcompensatie redelijk moet zijn. De vergoeding dekt dus niet de volledige schade. Een deel van de schade blijft geheel of gedeeltelijk voor uw eigen rekening. Dit hangt af van de omvang van het normaal maatschappelijk risico of het ondernemersrisico.
Wet Nadeelcompensatie
Nadeelcompensatie is op dit moment een ‘buitenwettelijk schadevergoedingsstelsel’. Dit betekent dat nadeelcompensatie nog niet in een formele wet is opgenomen. Al lange tijd wordt gewacht op de inwerkingtreding van de ‘Wet nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten’. Deze wettelijke regeling wordt ingevoegd als titel 4.5 (Nadeelcompensatie) van de Algemene wet bestuursrecht. Zeer waarschijnlijk treedt deze Wet Nadeelcompensatie tegelijk met de nieuwe Omgevingswet in werking op 1 januari 2021.
Nadeelcompensatie Awb
In artikel 4:126 Awb wordt het recht op nadeelcompensatie vastgelegd. Het eerste lid luidt namelijk:
“Indien een bestuursorgaan in de rechtmatige uitoefening van zijn publiekrechtelijke bevoegdheid of taak schade veroorzaakt die uitgaat boven het normale maatschappelijke risico en die een benadeelde in vergelijking met anderen onevenredig zwaar treft, kent het bestuursorgaan de benadeelde desgevraagd een vergoeding toe”.
De overheid heeft geen verplichting tot vergoeding van de volledige schade, maar enkel de schade die onevenredig is. De hoogte van de schade moet dus uitstijgen boven het normale maatschappelijke risico.
De overheid hoeft ook niet elke schade te vergoeden. Schade blijft in ieder geval voor rekening van de burger of het bedrijf dat schade lijdt als:
- het risico van het ontstaan van de schade is aanvaard;
- de schade had kunnen worden beperken door binnen redelijke grenzen maatregelen te nemen, die tot voorkoming of vermindering van de schade hadden kunnen leiden;
- de schade anderszins het gevolg is van een omstandigheid die aan de aanvrager kan worden toegerekend of
- de vergoeding van de schade anderszins is verzekerd.
Nadeelcompensatie gemeente
Als u schade lijdt door het handelen van de gemeente, dan komt u wellicht in aanmerking voor nadeelcompensatie. U moet daarvoor een aanvraag doen. In de aanvraag moet de schadeveroorzakende gebeurtenis worden benoemd. Ook moet een gespecificeerde opgave van de geleden of te lijden schade worden meegestuurd. Er zijn gemeenten die een beleidsregel over nadeelcompensatie hebben vastgesteld. Daar staan aanvullende voorwaarden in waaraan u moet voldoen.
Advies?
Bent u particulier of ondernemer en lijdt u schade voor handelen van de gemeente of provincie? Lijdt u bijvoorbeeld schade door de werkzaamheden aan de N65? Neem contact op met mr. Annemarie Posset. Zij staat meerdere cliënten bij die hun gemeente aansprakelijk hebben gesteld.
