Advocaat kiezen bij rechtsbijstandverzekering (vrije advocaatkeuze)
Een rechtsbijstandsverzekeraar lost juridische vraagstukken en/of geschillen op voor haar verzekerden. Bij de rechtsbijstandsverzekeraar zijn er juristen (en soms ook advocaten) werkzaam die de juridische zaken van de verzekerden behandelen. In bepaalde gevallen hebben verzekerden het recht op een vrije advocaatkeuze.
Dit houdt in dat u als verzekerde niet verplicht bent om een jurist van de rechtsbijstandsverzekeraar in te schakelen om uw juridische zaak te laten behandelen. U bent als verzekerde niet gebonden aan een interne behandelaar van de rechtsbijstandsverzekeraar wanneer u liever een externe behandelaar wenst in te schakelen. U mag in dat geval zelf een advocaat kiezen die dus niet werkzaam is bij uw rechtsbijstandsverzekeraar. Het Europese Hof van Justitie en de geschillencommissie van de Kifid hebben hierover meerdere uitspraken gedaan.
Advocaat via rechtsbijstandsverzekeraar bij gerechtelijke/administratieve procedures
Op 7 november 2013 bepaalde de hoogste rechter in Europa, het Europese Hof van Justitie, dat iemand met een rechtsbijstandverzekering recht heeft op een vrije advocaatkeuze indien er sprake is van een gerechtelijke of administratieve procedure, waarvoor het inschakelen van een advocaat niet wettelijk verplicht is.
Vóór deze uitspraak gaven rechtsbijstandsverzekeraars de voorkeur aan het behandelen van zaken door interne juristen en/of advocaten, mede vanwege het kostenplaatje. In het geval een verzekerde voor een externe advocaat wilde kiezen, kon dit volgens de polisvoorwaarden van rechtsbijstandsverzekeraar niet, of slechts onder strikte voorwaarden. Zo waren rechtsbijstandsverzekeraars van mening dat de kosten voor een externe advocaat slechts werden vergoed indien zij van mening waren dat de behandeling van de zaak aan een externe advocaat moet worden uitbesteed. In gevallen waarin de rechtsbijstandsverzekeraars van mening waren dat de zaak niet door een externe advocaat mag worden behandeld, was er dus geen vrije keuze voor een advocaat op kosten van de rechtsbijstandsverzekeraar. De verzekerde was dan gebonden aan interne juristen en/of advocaten van de rechtsbijstandsverzekeraar, ook wanneer hij of zij liever een externe advocaat wenst in te schakelen. Sinds de uitspraak van het Europese Hof van Justitie in 2013 zijn dergelijke polisvoorwaarden echter niet meer toegestaan.
Stel dat u een juridische zaak heeft en het komt tot een gerechtelijke/administratieve procedure waarbij een advocaat niet verplicht is, dan mag u zich bij deze procedure laten bijstaan door een advocaat naar eigen keus. De verzekeraar is verplicht deze kosten vergoeden.
Advocaat via rechtsbijstandsverzekeraar bij buitengerechtelijke procedures
Geldt de vrije advocaatkeuze ook in buitengerechtelijke procedures?
Het Europese Hof van Justitie heeft op 14 mei 2020 beslist dat de vrije advocaatkeuze niet alleen voor gerechtelijke of administratieve procedures geldt maar ook vóórdat sprake is van zo’n procedure. Elke fase die kan leiden tot een procedure bij een rechterlijke instantie, zelfs een voorafgaande fase, moet volgens het Hof worden geacht onder het begrip gerechtelijke procedure te vallen. Dus ook in de buitengerechtelijke fase heeft een verzekerde recht op vrije advocaatkeuze. Er moet dan wel sprake zijn van bemiddeling of buitengerechtelijke onderhandelingen over een oplossing.
Vorengenoemde is op 31 maart 2021 bevestigd door de Geschillencommissie van het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (Kifid). Het Kifid is een geschillencommissie dat op verzoek van partijen bindende uitspraken kan doen. De verzekerde had een rechtsbijstandverzekering afgesloten en heeft bij haar verzekeraar een verzoek ingediend om de kosten van haar externe belangenbehartiger te laten vergoeden, waarbij zij een beroep op de vrije advocaatkeuze heeft gedaan. De verzekeraar heeft dit verzoek echter afgewezen. Volgens de verzekeraar was immers geen sprake van een procedure, maar van buitengerechtelijke werkzaamheden. Deze werkzaamheden zouden niet vallen onder de definitie van gerechtelijke procedure.
Het Kifid was het hier niet mee eens en heeft op basis van de uitspraak van het Europese Hof d.d. 14 mei 2020, geoordeeld dat een verzekerde ook in geval (nog) geen sprake is van een gerechtelijke procedure recht heeft op een vrije advocaatkeuze. Het Kifid ziet voldoende aanknopingspunten om de uitleg van het Europese Hof ook toe te passen op de Nederlandse markt. Het Kifid vond dat iedere fase die kan leiden tot een procedure bij de rechter, dus ook een buitengerechtelijke zoals bemiddeling of mediation, onder het begrip gerechtelijke procedure valt. De verzekeraar is het niet eens met de uitspraak van het Kifid en heeft beroep ingesteld.
Zelf een advocaat kiezen?
Dus ook indien er (nog) geen sprake is van een gerechtelijke procedure, heeft u op basis van uw rechtsbijstandverzekering recht op een vrije advocaatkeuze. Volgens de uitspraak van het Kifid kunt u dan, conform de polisvoorwaarden van uw rechtsbijstandverzekering, aanspraak maken op externe rechtshulp.
Mocht u vragen hebben, neem dan gerust vrijblijvend contact op met een van onze advocaten.
