Kan ik eenhoofdig ouderlijk gezag aanvragen?
“Ik kan écht niet met de vader/moeder van mijn kinderen praten, laat staan beslissingen over onze kinderen nemen. Ik zou daarom veel liever die beslissingen voortaan alleen nemen. Is dat mogelijk?”
Het is een vraag die we steeds vaker gesteld zien worden in onze praktijk. In deze blog zetten we kort uiteen wat ouderlijk gezag inhoudt en of, en onder welke omstandigheden, het mogelijk is om gezamenlijk ouderlijk gezag ‘om te zetten’ in eenhoofdig ouderlijk gezag.
Ouderlijk gezag: wat houdt dit in?
Een ouder met gezag is bevoegd om beslissingen over zijn of haar minderjarige kind te nemen. Het gaat bijvoorbeeld om medische beslissingen, de schoolkeuze en de keuze voor de woonplaats van het kind. Als er twee ouders zijn die het gezag uitoefenen, wordt gesproken van gezamenlijk (ouderlijk) gezag. Zij moeten beslissingen altijd in onderling overleg, en met wederzijds goedvinden nemen.
Hoe verkrijgen ouders ouderlijk gezag?
Gehuwden en geregistreerd partners die samen een kind krijgen, oefenen automatisch gezamenlijk gezag uit over het kind. Als deze ouders uit elkaar gaan, blijft dit gezamenlijk gezag in beginsel in stand.
De ongehuwde samenwoners en gehuwde (mannelijke) homostellen verkrijgen niet automatisch (van rechtswege) het ouderlijk gezag over hun kinderen. In die situaties heeft alleen de moeder, mits zij meerderjarig is, automatisch het ouderlijk gezag over het kind. Enkel indien de vader het kind heeft erkend, kan hij mede met het ouderlijk gezag belast worden, maar daarvoor heeft hij wel de medewerking van de moeder nodig.
Het aanvragen van gezamenlijk ouderlijk gezag gebeurt via de rechtbank, door middel van een formulier. Dit formulier kan digitaal worden ingediend of per post. Hiervoor heeft u geen advocaat nodig. Als de aanvraag wordt goedgekeurd, wordt er een aantekening geplaatst in het Gezagsregister. Let op: ouderlijk gezag aanvragen zonder toestemming van moeder is dus niet mogelijk!
Gezagsgeschillen
Wat nu als op den duur blijkt dat gezamenlijke gezagsuitoefening niet langer mogelijk is, bijvoorbeeld door (ernstig) verstoorde verhoudingen tussen u als ouders? In die gevallen kan het noodzakelijk zijn de rechtbank te vragen om te bepalen dat voortaan alleen u het ouderlijk gezag uitoefent over uw kind(eren), oftewel: u gaat het eenhoofdig gezag ‘aanvragen’.
Het uitgangspunt van onze wetgeving is gezamenlijk ouderlijk gezag. De gedachte daarachter is, dat een kind recht heeft op, en belang heeft bij 2 ouders die beslissingen over hem kunnen nemen. Gezamenlijk ouderlijk gezag wordt om die reden niet snel beëindigd en ‘omgezet’ in eenhoofdig gezag. Een verzoek daartoe wordt alleen toegewezen als voldaan wordt aan één van de criteria zoals neergelegd in artikel 1:251a lid 1 BW, namelijk:
er een onaanvaardbaar risico is dat het kind klem of verloren zou raken tussen de ouders en niet te verwachten is dat hierin binnen afzienbare tijd voldoende verbetering zou komen, of;
wijziging van het gezag anderszins in het belang van het kind noodzakelijk is.
Ongeacht op basis van welk criterium het verzoek wordt gedaan, moet er bovendien sprake zijn van gewijzigde omstandigheden. Dat wil zeggen: waar ouders aanvankelijk (blijkbaar) wel gezamenlijk beslissingen over hun kind(eren) konden nemen, kunnen zij dat op het moment dat het verzoek is ingediend niet. Daarmee is de situatie dus gewijzigd.
Uit de rechtspraak kan afgeleid worden dat dit soort verzoeken alleen in uitzonderlijke gevallen worden toegewezen. Zoals gezegd, moet er voldaan zijn aan één van de hiervoor genoemde criteria. Daarnaast heeft beëindiging van het gezamenlijk ouderlijk gezag en toewijzing van eenhoofdig ouderlijk gezag aan één van de ouders verstrekkende gevolgen. Een ouder met eenhoofdig gezag hoeft immers niet meer te overleggen met de andere ouder als het om belangrijke beslissingen in het leven van het kind gaat. De ouder zonder ouderlijk gezag wordt daarmee in bepaalde mate buiten spel gezet.
Anderzijds kán het soms in het belang van het kind noodzakelijk zijn om het gezag te wijzigen. Instandhouding van het gezamenlijk gezag over een kind veroorzaakt in sommige situaties bijvoorbeeld erg veel stress en onrust. Een wijziging naar eenhoofdig ouderlijk gezag dient in dat geval het belang van het kind.
De rechter zet bij de beoordeling van een verzoek altijd het belang van het kind voorop. In de meeste gevallen wordt de Raad voor de Kinderbescherming door de rechtbank daarom om advies gevraagd voordat er een beslissing op dit soort verzoeken genomen wordt.
Meer weten?
Wilt u meer weten over het ouderlijk gezag, of heeft u naar aanleiding van het voorgaande vragen? Neemt u dan geheel vrijblijvend contact op met Snijders Familierecht.
