Wat is het verschil tussen voogdij en ouderlijk gezag?
Wij spreken in onze praktijk regelmatig mensen die de term “voogdij” gebruiken waar ze eigenlijk “ouderlijk gezag” bedoelen. In deze blog zullen wij nader ingaan op beide begrippen. Ook zullen wij uitleggen hoe ouderlijk gezag en voogdij moet worden aangevraagd.
Vóór 2 november 1995 kon het begrip voogdij van toepassing zijn op zowel een ouder die na echtscheiding of overlijden van de andere ouder zelfstandig het gezag uitoefende, als op een derde. Dat is nu niet meer het geval. Onze huidige wet kent twee vormen van gezag: het ouderlijk gezag en voogdij. Wat houden beide vormen in, en wat is het verschil tussen voogdij en ouderlijk gezag?
Wat is ouderlijk gezag?
Ouderlijk gezag – de term verraadt het al – wordt door de ouders gezamenlijk, of door één ouder uitgeoefend. Maar ook indien een ouder met een ander dan een ouder het gezag uitoefent, wordt gesproken van ouderlijk gezag. Ouderlijk gezag wordt uitgeoefend over minderjarige kinderen, dus kinderen tot 18 jaar oud.
Ouderlijk gezag aanvragen
Ouderlijk gezag ontstaat van rechtswege (automatisch) als een kind geboren is tijdens het huwelijk of gedurende het geregistreerd partnerschap. Zijn de ouders ongehuwd en niet geregistreerd als partner, dan staat het kind bij de geboorte volgens de hoofdregel van rechtswege onder gezag van alleen de moeder. Gezamenlijk gezag door de ouders ontstaat ná de geboorte alsnog indien de ouders tezamen een huwelijk of geregistreerd partnerschap aangaan, of door een beslissing van de rechter. Bent u niet gehuwd noch geregistreerd partner, dan is er dus actie vereist om samen het ouderlijk gezag te verkrijgen.
Het aanvragen van gezamenlijk ouderlijk gezag gaat via de rechtbank, door middel van een formulier dat door beide ouders ingevuld wordt. Dit formulier kan digitaal worden ingediend of per post. Hiervoor is geen advocaat nodig. Als de aanvraag wordt goedgekeurd, wordt er een aantekening geplaatst in het zogeheten gezagsregister. Vanaf dat moment is in dat register te zien wie er met het ouderlijk gezag over de minderjarige(n) belast is (zijn).
Als de moeder (die al automatisch het ouderlijk gezag uitoefent) niet bereid is mee te werken aan de aanvraag, dan kan de andere ouder de rechter vragen om te beslissen dat ook hij of zij voortaan het ouderlijk gezag uitoefent. In dat geval is wel de tussenkomst van een advocaat noodzakelijk.
Wat is voogdij?
De term voogdij is gereserveerd voor gezagsuitoefening door anderen dan een ouder, en die met uitsluiting van de ouders dat gezag uitoefenen. Voogdij kan worden uitgeoefend door één voogd of door twee voogden gezamenlijk. Net als ouderlijk gezag wordt voogdij uitgeoefend over minderjarige kinderen.
Voogdij regelen / voogdij aanvragen
Voogdij over een kind wordt op meerdere manieren geregeld, althans kan op meerdere manieren ontstaan:
- door een beslissing van de rechter;
- doordat een ouder die het gezag vóór zijn overlijden uitoefende in zijn testament óf door middel van een aantekening in het gezagsregister heeft laten vastleggen wie er voogd wordt ná zijn overlijden;
- van rechtswege door het overlijden van een ouder die tezamen met een ander dan een ouder het gezag uitoefende.
De voogdij regelen zoals de tweede bulletpoint vermeldt, is enkel voorbehouden aan de ouder en niet aan de voogd. Mocht een ouder met een ander die niet de ouder is gezag over het kind uitoefenen, kan dus die ander géén voogd in zijn testament benoemen in het geval híj zou overlijden.
Als er nog een overlevende ouder is die op het moment van overlijden van de andere ouder niet het gezag uitoefende, dan heeft die overlevende ouder de voorkeur, óók al had de overleden ouder een voogd benoemd in zijn testament. Als er na overlijden al een voogd ís (zoals onder de derde bulletpoint vermeld), dan kan de overlevende ouder de rechter vragen om hem alsnog met het ouderlijk gezag te belasten.
Meer weten?
Wilt u meer weten over het ouderlijk gezag of voogdij, of heeft u naar aanleiding van het voorgaande vragen? Neem dan contact met ons op. Rianne & Jitka staan u graag te woord.