Alles over aansprakelijkheid en het aansprakelijkheidsrecht
Aansprakelijkheid is voor veel mensen niet een kwestie om zich op dagelijkse basis mee bezig te houden. Toch is aansprakelijkheid wel een kwestie van dagelijkse orde.
Bedrijven weten dat ze ‘er iets mee moeten’ maar zijn zich veelal niet bewust van de wettelijke regels die gelden met betrekking tot het aansprakelijkheidsrecht, de mogelijkheden om van die wettelijke regels af te wijken en de mogelijkheden of zelfs de plicht om zich tegen eventuele aansprakelijkheid te verzekeren.
Aansprakelijkheidsrecht
Het aansprakelijkheidsrecht is één van de zwaartepunten van het civiele recht. Vele rechtszaken worden gevoerd over aansprakelijkheid en daarmee over de vraag wie aansprakelijk is voor schade. Maar wat is aansprakelijkheid dan? Aansprakelijkheid ziet op de verschuiving van de verdeling van schade. Het uitgangspunt van de wet is namelijk dat iedereen zijn eigen schade dient te dragen, tenzij iemand anders die schade dient te betalen. Het aansprakelijkheidsrecht geeft regels op grond waarvan iemand niet zelf zijn schade hoeft te dragen maar juist die ander. Die ander is dus aansprakelijk voor de schade
De algemene regels met betrekking tot het aansprakelijkheidsrecht zijn opgenomen in Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek. Er zijn verschillende soorten van aansprakelijkheid. In de kern kan er een verdeling worden gemaakt in risicoaansprakelijkheid en schuldaansprakelijkheid.
Risicoaansprakelijkheid
Risicoaansprakelijkheid is een vorm van aansprakelijkheid waarbij iemand vanwege een bepaalde hoedanigheid of kwaliteit aansprakelijk kan zijn. Er hoeft geen sprake te zijn van schuld bij de aansprakelijke partij. Alleen vanwege de hoedanigheid van de persoon of het bedrijf is hij dus aansprakelijk. Een ouder kan vanwege diens hoedanigheid als ouder aansprakelijk zijn voor gedragingen van zijn kind dat jonger is dan veertien jaar. Als het kind schade veroorzaakt heeft, kan de partij die de schade heeft geleden de ouder van het kind voor de schade aanspreken (aansprakelijk stellen). Een ouder loopt het risico aansprakelijk te zijn voor gedragingen van zijn kind, terwijl de ouder dus geen schuld hoeft te hebben ten aanzien van gedragingen van zijn kind. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld ook voor bezitters van een dier, bezitters van een opstal en eigenaren van een (gebrekkige) zaak. Tot slot is een veelvoorkomende vorm van risicoaansprakelijkheid de aansprakelijkheid van een werkgever voor gedragingen van een werknemer die schade heeft veroorzaakt in de uitoefening van zijn werkzaamheden voor de werkgever.
Risicoaansprakelijkheid wordt vanwege de kwaliteit die de aansprakelijke partij kan bezitten, ook wel kwalitatieve aansprakelijkheid genoemd.
Schuldaansprakelijkheid
Bij schuldaansprakelijkheid zal de partij die de schade heeft geleden moeten aantonen dat er bij de partij die de schade heeft veroorzaakt, schuld aanwezig moet zijn. De aangesproken partij moet een verwijt getroffen kunnen worden. Dit in tegenstelling tot de partij die op grond van risicoaansprakelijkheid aansprakelijk kan zijn. Er kan sprake zijn van schuld wanneer iemand verwijtbaar heeft gehandeld of juist niet heeft gehandeld waar hij dat wel had moeten doen. Het is vaak afhankelijk van de omstandigheden van het geval of iemand een verwijt kan worden gemaakt. In de rechtspraak wordt vaak geredetwist over of bijvoorbeeld een moment van onoplettendheid of onhandigheid genoeg is om aansprakelijk te zijn voor de schade die daaruit is ontstaan. De meest voorkomende grondslag voor schuldaansprakelijkheid is de onrechtmatige daad waarbij de (mate van) schuld aan bod komt bij de vraag of de daad van de persoon aan hem toe te rekenen is.
In contracten wordt veelvuldig gebruik gemaakt van de mogelijkheid om bovenstaande aansprakelijkheid te beperken of zelfs volledig uit te sluiten, bijvoorbeeld door middel van een exoneratieclausule. De contractuele wederpartij bij wie schade is ontstaan, blijft dan, in afwijking van de wettelijke bepalingen, met zijn eigen schade zitten. Die partij doet er dan verstandig aan om een verzekering af te sluiten en goed na te gaan of die dekking biedt in geval van een exoneratieclausule.
Wettelijke aansprakelijkheid
Een specifieke en erg bekende vorm van aansprakelijkheid is de wettelijke aansprakelijkheid en de verplichte Wettelijke Aansprakelijkheidsverzekering (WA). Deze wettelijke aansprakelijkheid vloeit niet rechtstreeks voort uit Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek maar uit de Wegenverkeersrecht 1994. Tegen deze vorm van aansprakelijkheid dient iedere eigenaar van een voertuig zich verplicht te verzekeren door middel van een WA-verzekering.
Het hier besproken aansprakelijkheidsrecht ziet op de civiele aansprakelijkheid en heeft dus betrekking op aansprakelijkheidskwesties tussen burgers en/of bedrijven. Er bestaat ook overheidsaansprakelijkheid die ziet op de relatie tussen de overheid en burgers en/of bedrijven en daarvoor gelden in principe andere regels uit het publiekrecht.
Advocaat aansprakelijkheidsrecht
Bent u aansprakelijk gesteld of wilt u zelf iemand aansprakelijk stellen? Hebt u vragen met betrekking tot het beperken van uw aansprakelijkheid in een overeenkomst die u wilt gaan sluiten? Neemt u dan gerust vrijblijvend contact op met Snijders Litigation en wij bespreken de mogelijkheden met u.
