Deliveroo-arrest: ZZP of toch arbeidsovereenkomst?
Heel arbeidsrechtland hield de agenda’s vrij om te bloggen, LinkedIn berichten te plaatsen, webinars te organiseren. Reden: het ‘Deliveroo-arrest’. De Deliveroo zaak waarin het gaat om de vraag: zijn de arbeidskrachten van Deliveroo ZZP’ers of toch werknemers? De Hoge Raad heeft hierover uitsluitsel gegeven en wat meer duiding. Een baanbrekend arrest zoals werd verwacht? Niet echt, als je het ons vraagt. Uit de diverse arresten van de Hoge Raad valt wel een stappenplan af te leiden wanneer sprake is van een arbeidsovereenkomst. En die willen wij jullie niet onthouden.
Terug naar het begin
Bij de vraag of sprake is van een arbeidsovereenkomst zijn alle omstandigheden in onderling verband bezien van belang. Alle omstandigheden zijn dus nodig om te beoordelen of sprake is van: i) arbeid, ii) loon en iii) gezag.
Eerst moet de bedoeling van partijen worden vastgesteld en welke rechten en verplichtingen partijen in dat kader zijn overeengekomen (ook wel de uitlegfase genoemd).
Na de uitlegfase volgt de kwalificatiefase. Aan de hand van de overeengekomen rechten en verplichtingen moet beoordeeld worden of sprake is van een arbeidsovereenkomst. Bij die kwalificatiefase heeft de Hoge Raad in het Deliveroo-arrest 10 ‘gezichtspunten’ geformuleerd (zonder aan een van de gezichtspunten beslissende waarde toe te kennen). Dit zijn:
- de aard en duur van de werkzaamheden;
- de wijze waarop de werkzaamheden en de werktijden worden bepaald;
- de inbedding van het werk en degene die de werkzaamheden verricht in de organisatie en de bedrijfsvoering van degene voor wie de werkzaamheden worden verricht;
- het al dan niet bestaan van een verplichting het werk persoonlijk uit te voeren;
- de wijze waarop de contractuele regeling van de verhouding van partijen tot stand is gekomen;
- de wijze waarop de beloning wordt bepaald en waarop deze wordt uitgekeerd;
- de hoogte van deze beloningen;
- de vraag of degene die de werkzaamheden verricht daarbij commercieel risico loopt;
- of degene die de werkzaamheden verricht zich in het economisch verkeer als ondernemer gedraagt of kan gedragen, bijvoorbeeld bij het verwerven van een reputatie, bij acquisitie, wat betreft fiscale behandeling en gelet op het aantal opdrachtgevers voor wie hij werkt of heeft gewerkt en de duur waarvoor hij zich doorgaans aan een bepaalde opdrachtgever verbindt;
- het gewicht dat toekomt aan een contractueel beding bij beantwoording van de vraag of een overeenkomst als arbeidsovereenkomst moet worden aangemerkt, hangt mede af van de mate waarin dat beding daadwerkelijk betekenis heeft voor de partij die de werkzaamheden verricht.
Al deze gezichtspunten zijn van belang om mee te nemen bij de beoordeling of iemand op basis van een arbeidsovereenkomst werkzaam is. Het is “plussen en minnen” en dan uiteindelijk een conclusie daaraan verbinden. In de kern komt het hier op neer: is het werk ingebed in de organisatie en profileert de ZZP’er zich als ondernemer? Iemand die als ZZP’er hetzelfde werk blijft doen na beëindiging van de arbeidsovereenkomst, omdat hij een hoger uurloon kan vragen, kwalificeert snel als arbeidsovereenkomst. Wij realiseren ons dat de praktijk weerbarstiger is, maar het blijft goed hier rekening mee te houden. In goede tijden wil iedereen ZZP-en; in slechte tijden is dat toch echt anders.
Stappenplan
Dan nu de stappen die je kan nemen om je eigen populatie aan ZZP’ers onder de loep te nemen:
- Bepaal de rechten en verplichtingen. Deze volgen allereerst uit de overeenkomst, maar ook uit e-mails, gedragingen en bijvoorbeeld WhatsApp;
- Leg de rechten en verplichtingen naast de 10 gezichtspunten. Zet een plusje als je denkt dat sprake is van een arbeidsovereenkomst en een minnetje als je denkt dat sprake is van een ZZP-overeenkomst;
- Tel de plusjes op;
- Trek de conclusie of jij denkt dat sprake is van een arbeidsovereenkomst;
- Laat het gezond verstand de beoordeling nog eens kritisch doorlichten. Met andere woorden: heb je objectief (of mogelijk door tunnelvisie) een ZZP-overeenkomst vastgesteld, maar zegt je gevoel dat die arbeidskracht een werknemer is? Dan is hij hoogstwaarschijnlijk ook een werknemer en geen ondernemer.
Met dit stappenplan ga je zeker niet alle situaties uit het grijze gebied kunnen halen, maar de meesten wel. Degenen die niet lukken: niet getreurd, de rechter geeft altijd een zwart-wit oordeel. Neem gerust contact met ons op als je hierover van gedachten wilt wisselen.
