Een verplichting tot feestdagencompensatie?
Met de feestdagen in aantocht liggen discussies over werken op feestdagen weer op de loer. De algemene regels omtrent feestdagen en het recht op loon en/of verlof laten wij voor nu buiten beschouwing. Meestal zijn de regels namelijk opgenomen in de van toepassing zijnde cao, individuele arbeidsovereenkomst en/of personeelsreglement en dat is – over het algemeen – niet voor discussie vatbaar.
Meer interessant is de vraag of er voor werkgever een verplichting bestaat om parttimers te compenseren voor (het verlies van) feestdagen ten opzichte van fulltimers. Deze discussie stond namelijk centraal bij een recente zaak van het College voor de Rechten van de Mens en deze uitspraak roept een aantal (juridische) vragen op.
Casus
In de zaak bij het College voor de Rechten van de Mens ging het om een werknemer met een parttime dienstverband van vier dagen per week. Met als vaste vrije dag de maandag. Doordat er relatief gezien meer feestdagen op een maandag vielen, profiteerden de collega’s die fulltime werkten – naar rato – meer van de feestdagen dan werknemer. Dat was reden voor werknemer om compensatie te vragen, maar werkgever weigerde dat. De zaak komt bij het College voor de Rechten van de Mens, waarbij de vraag centraal stond of er sprake was van een (verboden) onderscheid tussen parttimers en fulltimers, door werknemer niet te compenseren voor de feestdagen die op de vrije dag vielen.
Juridisch kader
In de wet is bepaald dat een werkgever – kort gezegd – in beginsel geen onderscheid mag maken in de voorwaarden waaronder een arbeidsovereenkomst wordt aangegaan, voortgezet dan wel opgezegd, op grond van een verschil in arbeidsduur. Een dergelijk onderscheid is namelijk verboden, tenzij daarvoor een objectieve rechtvaardigingsgrond is.
Oordeel
Allereerst stelde het College voor de Rechten van de Mens vast dat het doel van werkgever, namelijk de vrijheid van werkgever om de onderneming naar eigen inzicht te kunnen exploiteren middels een handzaam rooster, een legitiem doel zonder discriminerend oogmerk was.
Echter, het gekozen middel van werkgever, te weten werknemers bij aanvang van het dienstverband de keuze te geven voor vaste vrije dagen te kiezen en geen compensatie aan te bieden, was weliswaar geschikt, maar niet noodzakelijk. Anders gezegd: werkgever had óók een ander passend middel kunnen kiezen, namelijk het alternatief van het jaaruren systeem.
Het jaaruren systeem houdt – kort gezegd – in dat in elk jaar het aantal werkdagen in dat jaar worden vastgesteld. Het gaat dus om het totale aantal dagen per jaar minus de weekenden en de erkende feestdagen die niet in het weekeinde vallen. Dit aantal werkdagen gedeeld door vijf levert het aantal werkweken per jaar op. Dat wordt vervolgens vermenigvuldigd met de gemiddelde arbeidsduur per werknemer per week. Het totaal is dan het aantal uren dat een werknemer per jaar moet werken. Met dit systeem zijn de feestdagen voor iedere werknemer in het jaaruren systeem verdisconteerd en wel naar rato van het dienstverband.
Terug naar de casus en het oordeel van het College voor de Rechten van de Mens. Nu werkgever in deze zaak geen (gegronde) redenen had aangevoerd waarom een dergelijk systeem niet mogelijk was, kon het College voor de Rechten van de Mens niet anders dan concluderen dat het onderscheid op grond van arbeidsduur niet objectief gerechtvaardigd was – en dus verboden.
Gevolg
Alhoewel de uitspraak van het College voor de Rechten van de Mens juridisch niet bindend is, geeft deze uitspraak wel stof tot nadenken. In een procedure kan een rechter namelijk deze (nieuwe) uitspraak in de afweging meenemen. Dat betekent dus meer kans van slagen voor een werknemer met een vordering tot feestdagencompensatie. Of het tot een (bindende) uitspraak van een rechter zal komen, is nog maar de vraag, zeker gezien de gevolgen voor de onderlinge arbeidsverhouding. Een goed gesprek en maatregelen in onderling overleg zijn dan betere instrumenten om een discussie over ongelijke behandeling te beëindigen. Een andere (juridisch) instrument is dus het implementeren van een jaaruren systeem.
Contact
Meer weten over dit onderwerp of vragen over de invoering van een jaarurensystematiek? Neem dan contact op met Nina Duine of één van de andere arbeidsspecialisten.
